Çocuklarda kasık fıtığı

Kasık fıtığı nedir?

Kasık fıtığı, erişkinlerde olduğu gibi çocuklarda da sık görülen kasık sorunlarından biridir. Kasık bölgesinde şişlik ile ortaya çıkan fıtık, anne karnındayken oluşan ve kasık kanalı içerisine doğru balonlaşan karın zarının (periton) kapanmamasına bağlı olarak oluşur. Balonlaşan karın zarı (processus vaginalis), fıtık kesesi olarak bilinir. Fıtık kesesi içine en sık olarak ince bağırsaklar girer. Kız çocuklarında ise bağırsaklardan sonra en sık olarak giren diğer organ yumurtalıktır.

Çocukluk çağı kasık fıtığı erişkin çağda görülenden farklıdır. Erişkinlerde; şişmanlık, ağır işlerde çalışma, yaşlılık gibi nedenlere bağlı olarak karın duvarında kasık kanalına doğru oluşan zayıflık ve yırtılmalar kasık fıtığının oluşmasına neden olur. Bu nedenle, çocukken kasık fıtığı nedeniyle ameliyat olan bir kişide erişkin yaşta, bu kez erişkin çağı kasık fıtığı ortaya çıkabilir.

Kimlerde daha sık olarak görülür?

Kasık fıtığı erkek çocuklarda kızlara oranla daha sık olarak görülür. Yaş ne kadar küçükse görülme sıklığı da o denli yüksektir. Bu nedenle, erken doğan (prematüre) bebekler ile yenidoğan döneminde daha sık saptanır. % 60-70 oranında sağda, % 20-30 oranında solda ve % 5-10 oranında da iki taraflıdır. Genetik geçiş tanımlanmamış olmakla birlikte, ailesinde kasık fıtığı öyküsü olan hastaların % 15’inde de fıtık görülebilir. 

Bulgular nelerdir?

Kasık fıtığının en önemli bulgusu şişliktir. Şişlik, çocuk ağlarken ya da gülerken karın içi basıncının artmasına bağlı olarak ortaya çıkar. Kabızlık ve bebek koliği gibi ıkınmaya neden olan durumlar, bebeklik çağında kasık fıtığının ortaya çıkmasına neden olur. Çocuk yattığı zaman şişlik kaybolur. Şişliğin üzerine bastırıldığında ise, içi havayla dolu bir kitlenin boşalmasına benzer his alınır. Bu, fıtık kesesi içinde bağırsak bulunduğunun göstergesidir. Daha çok kız çocuklarında olmak üzere, kimi zaman da şişlik içerisinde bir sertlik ele gelir. Bunun nedeni, fıtık kesesi içine yumurtalığın girmiş olmasıdır. Ancak, bu konuda dikkatli olunması gerekir, çünkü sertlik boğulmuş fıtığın da bir bulgusu olabilir! Özellikle 1 yaşın altında kasık fıtığının boğulması riski yüksektir. Olağan koşullarda, fıtık kesesi içerisinde bulunan oluşum üzerine bastırılarak kolaylıkla karın içine geri gönderilebilir. Eğer kese içerisinde bulunan oluşum geri gönderilemiyorsa, bu durumda fıtık boğulması söz konusudur. Fıtık boğulması, acil ameliyat gerektiren bir durumdur.

Kasık fıtığı ağrı yapmaz. Çoğu ailede, çocuğun ağlamasının fıtığa yol açtığı ya da fıtık ağrı yaptığı için ağladığı inancı vardır. Bunun ikisi de doğru değildir. Çocuklardaki kasık fıtığı doğumsaldır. Çocuk ağladığında artan karın içi basıncı ile fıtık görünür hale gelir. Boğulmadığı sürece kasık fıtığı ağrı yapmaz.

Nasıl tanı konur?

Kasık fıtığı, genellikle anne tarafından bebeğin altı değiştirilirken, daha büyük çocuklarda ise giydirilirken ya da banyo sırasında farkedilir. Rutin çocuk hekimi kontrollerinde mutlaka kasık muayenesinin de yapılması gerekir. Çünkü bu bölgedeki anormalliklerin atlanması şansı yüksektir.

Kasık fıtığı tanısı, deneyimli bir çocuk cerrahı tarafından sadece fiziksel inceleme bulguları ile rahatlıkla konabilir. Kimi zaman inceleme sırasında fıtık saptanmayabilir. Bu durumda annenin verdiği öykü tanı için önemlidir. Kasıkta, yukarıdaki tanıma uyan şişlik bir kez bile görülmüş olsa kasık fıtığı tanısı için yeterlidir. Eğer şişlik içerisinde sertlik ele geliyorsa, ultrasonografi yapılarak ne olduğu araştırılmalıdır. Kuşkulu durumlarda ise tanı için ultrasonografi yapılması yeterlidir.

Boğulmuş kasık fıtığı nedir?

Kasık fıtığında, kese içerisinde bulunan bağırsak olağan koşullarda üzerine elle bastırılarak kolaylıkla karın içine doğru itilebilir. Buna fıtığın boşaltılması (redüksiyonu) denir. Kimi zaman, içinde dışkı ya da gaza bağlı olarak kese içerisindeki bağırsak şişer ve bastırmakla karın içine gönderilemez. Bu durum fıtık boğulması olarak tanımlanır. Yaş ne kadar küçükse fıtık boğulması görülmesi olasılığı da o denli yüksektir. 

Yatıştırıcı ilaçlar ve bazı özel manevralar ile kese boşaltılabilir. Tanıda ya da tedavide gecikilecek olursa, kese içerisinde sıkışan bağırsağın dolanımı bozulabilir ve duvarı delinebilir. Erkek çocuklarda fıtık boğulmasının bir diğer etkisi de testis üzerinedir. Kese içerisinde sıkışan bağırsak aynı yerde bulunan testis damarlarına da bası yapıp dolaşımını bozabilir. Testis dokusu kansızlığa çok duyarlıdır, kısa zamanda ileride sperm üretecek olan hücreler zedelenebilir. Eğer kız çocuklarda boğulmuş fıtık kesesi içinde yumurtalık varsa zedelenme olasılığı yüksektir. 

Bu nedenle, redükte edilemeyen ya da dolanım bozukluğu kuşkusu olan hastalar acil koşullarda ameliyat edilir.

Çocuklarda kasık fıtığının tedavisi nasıldır?

Kasık fıtığının kendiliğinden kaybolma şansı yoktur. Bu nedenle cerrahi yöntemle kese çıkarılmalı ve fıtığa neden olan açıklık kapatılmalıdır.

Ameliyat ne zaman yapılmalıdır.?
Kural olarak çocuklarda kasık fıtığı ameliyatı, tanı konduktan sonra uygun olan en erken zamanda yapılmalıdır. Çocuk ne kadar küçükse fıtık boğulmasının oluşması olasılığı da o denli yüksek olduğundan, cerrahi tedavinin gecikilmeden yapılması büyük önem taşır.

Kasık fıtığı ameliyatı genel anestezi altında yapılır. Başka bir hastalık (boğaz, akciğer ya da herhangi bir enfeksiyon) ya da anormallik olmadığı sürece, çocuğun yaşı ya da ağırlığı ameliyat için bir engel değildir. Herhangibir ameliyat için süre vermek doğru olmamakla birlikte, deneyimli ellerde kasık fıtığı ameliyatı kısa sürede gerçekleştirilebilir. 

Erişkinlerde çok sık kullanılan laparoskopik cerrahinin (kapalı ameliyat) çocuklarda kasık fıtığı onarımında yeri çok özel durumlar dışında yoktur. 

Ameliyat sonrasında hastanede kalınır mı?
Kasık fıtığı ameliyatı, çocukluk çağındaki tüm kasık sorunlarının cerrahi tedavilerinde olduğu gibi günübirlik olarak yapılır. Günübirlik ameliyatlarda, hasta (özel bir durum olmadığı sürece) geceyi hastanede geçirmez. Ancak, eğer bebek prematüre ise ya da fıtık ameliyat edilmeden önce boğulmuşsa, o zaman ameliyat sonrasında bir gece hastanede izlenmesi gerekebilir. 

Çocuklarda kasık fıtığı yineler mi?
Eğer kesi yerinde enfeksiyon, boğulmuş fıtık, uygun olmayan malzemenin kullanılması, cerrahın deneyimsizliği ya da hastada bağ dokusu bozuklukları gibi sorunlar yoksa, çocukluk çağında kasık fıtığının ameliyat sonrasında yineleme olasılığı yok denecek kadar azdır.

Sağlıklı günler dileklerimle..


Prof. Dr. İrfan Serdar ARDA
Çocuk Cerrahisi Uzmanı
İletişim bilgileri için tıklayınız..