İnmemiş testis nedir?
Testisler anne karnındaki yaşamın 8. haftasında çocuğun da karnının içinde oluşurlar. Gebeliğin yedinci ayına dek karın içinde duran testisler, anne ve çocuktan gelen bazı hormon ve etmenlerin etkisiyle kasık kanalına girerek torbalara (skrotum) doğru olan göçlerine başlar. Zamanında doğmuş bir erkek bebekte, testisler torbaların arka duvarına yapışarak göçlerini tamamlamış olur. İşte, testislerin bu göç yolu üzerinde herhangi bir yerde duraklaması inmemiş testis olarak bilinir. İnmemiş testis, karın içinden torbaların girişine dek herhangi bir yerde bulunabilir. % 60 sağda, % 30 solda ve % 10 iki taraflıdır.
Testislerin inmesini sağlayan bazı hormon ve faktörler vardır. Başlangıçta anneden daha sonra da çocukta testisten salgılanan erkeklik hormonu testosteron, hem testislerin olgunlaşmasını hem de aşağı doğru hareketini sağlayan en önemli etkendir. Bunun dışında, başka bazı hormon ve faktörler de inişin farklı evrelerine etki ederek testislerin yerine ulaşmasını sağlar. Bu hormonların ve faktörlerin salgılanmaması ya da yetersiz salgılanması, testislerin inişini olumsuz olarak etkiler.
Bunların dışında testisin beslenmesini sağlayan damarsal yapının ya da ileride spermin akacağı kanalın kısa olması, testis ile sperm kanalı ve bağlı yapıların birleşim anormallikleri, testisin iç yapısının doğumsal olarak zedelenmiş olması ile karın duvarında doğumsal olarak gelişmemiş olması, kasık bölgesinde yağ dokusunun fazla olması ya da göç yolunun değişmesi gibi etkenler de inmemiş testise neden olabilir.
İnmemiş testiste tanı nasıl konur?
Zamanında doğmuş olan bir bebekte testislerin yerinde olması beklenir. Eğer bebek erken doğmuşsa (prematüre), göç henüz devam ettiğinden testisler doğal olarak henüz inmemiş olabilir. Bebeklerin rutin kontrollerinde kasık ve torbaların incelenmesi ile tanı kolaylıkla konabilir. Torbada olmayan bir testis kasık bölgesinde ele gelebilir. Bu çocuklarda aynı zamanda o taraftaki torba da diğer tarafa göre daha az gelişmiş (hipoplazik) ve yassı olarak görülür. Ele gelen testisi görüntülemek için başka herhangi bir yönteme gerek yoktur.
İnmemiş testis, sık olarak utangaç (retraktil) testis ile karışabilir. Utangaç testiste, testis inişini tamamlamış ancak torbaya yapışmamıştır. Bu nedenle; çocuk korktuğu, heyecanlandığı ya da üşüdüğü zaman testis yukarı doğru kaçar, olağan zamanlarda ise yerine iner. Bakıldığında torbalar boş göründüğünden inmemiş testis ile benzer bulguya sahiptir. Ancak, fiziksel incelemede de testisin kolaylıkla torbaya indirilmesi ile tanı konur.
Ele gelmeyen (non-palpable) testis nedir?
Bir testis ele gelmiyorsa üç olasılık söz konusudur: 1) Testis hiç oluşmamıştır, 2) testis kasık kanalına doğru göç etmeyerek karın içinde kalmıştır, 3) testis oluşmuş ancak herhangi bir nedenle kaybolmuştur (erimiştir). Eğer fiziksel inceleme sırasında testis ele gelmiyorsa ultrasonografi yapılarak görüntülenmeye çalışılır. Doku çok küçük olduğundan, çocuklarda ele gelmeyen testisi görüntülemede MRI (magnetik rezonans görüntüleme) ya da BT (bilgisayarlı tomografi) incelemelerinin çok yararı olmaz. Karın içinde testisi aramak için en uygun yöntem olan laparoskopi ise, hem tanı hem de tedavi amacıyla kullanılmaktadır. Bu çocuklarda eğer varsa testis ve damarları görülür ve eğer damarlar yeterli uzunluktaysa testis indirilir.
İnmemiş testis neden ameliyat edilmelidir?
Testislerin başlıca iki ana görevi vardır: 1) erkeklik hormonu olan testosteronun salgılanması, 2) erkeklik hücrelerinin bulunduğu spermin yapımı. Testosteron yapımı anne karnındayken, sperm üretimi ise ancak çocuk ergenlik çağına ulaştığında başlar. Bir testisin sperm üretimini sağlıklı olarak gerçekleştirebilmesi için olması gereken yerde, yani torba (skrotum) içinde olması gereklidir. Karın içinde kalan testisler tam olarak gelişemeyecekleri için hücresel işlevleri yerine getiremez. Bunun en önemli nedeni, sıcaklığın testis hücrelerinin çalışmasını olumsuz olarak etkilemesidir. Torba içinde doku sıcaklığı karın içine göre 2-2,5 derece daha düşüktür. İnmemiş testisin ameliyat edilmesinin temel gerekçesi de budur.
İnmemiş testis nasıl tedavi edilir?
İnmemiş testisin tedavi yöntemi cerrahi yöntemle yerine indirmektir (orşiopeksi). Yenidoğan döneminde inmemiş testis tanısı alan hastalarda, eğer fiziksel inceleme sırasında testis ele geliyorsa, kendiliğinden inebilme olasılığı olduğundan altıncı ayın sonuna dek beklenebilir. Bebek altı aylık olduğunda hala inmemişse, o zaman cerrahi tedavi uygulanmalıdır. Eğer başlangıçta yapılan incelemede testisler ele gelmiyorsa, görüntüleme yöntemleri ile araştırıldıktan sonra testisin zedelenmesini önlemek için daha erken bir dönemde girişim yapılmalıdır. Eğer izlem sırasında kasık fıtığı ortaya çıkarsa, o zaman en kısa zamanda hem fıtık onarımı ve hem de inmemiş testis ameliyatı yapılmalıdır.
İnmemiş testis ameliyatı genel anestezi altında ve günübirlik olarak yapılır. Günübirlik ameliyatlarda hasta geceyi hastanede geçirmez. Bir testis ne kadar yukarıdaysa hem kendiliğinden inme şansı hem de ameliyat sırasında indirilebilme şansı o kadar azdır. Bu durum ancak ameliyat sırasında değerlendirilebilir. Cerrahi işlem sırasında çok ince olan damarların ve sperm kanalının zedelenmemesine büyük özen gösterilmelidir. Kimi zaman damar ve sperm kanalının kısalığına bağlı olarak testis torbaya gergin olarak indirilebilir. Bu testislerin ameliyat sonrasında yeniden yukarı çıkması ya da gerginliğe bağlı olarak dolaşımlarının bozulması nedeniyle canlılığını yitirmesi olasılığı vardır. Bu nedenle, inmemiş testis cerrahisinin deneyimli Çocuk Cerrahları tarafından yapılması büyük önem taşımaktadır.
Sağlıklı günler dileklerimle.
Prof. Dr. İrfan Serdar ARDA
Çocuk Cerrahisi Uzmanı
driserdararda@gmail.com
http://driserdararda.com
https://www.facebook.com/ArdaCocukCerrahisiSayfasi
https://twitter.com/drserdararda
https://tr.linkedin.com/in/isarda
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder