Bağırsak düğümlenmesi olarak bilinen invajinasyon, kabaca, bağırsakların içiçe geçmesi olarak tanımlanabilir. Hastalarının yaklaşık olarak üçte ikisinin yaşları 6-12 ay arasındadır. Erkek çocuklarda kız çocuklarına göre daha sıktır. Özellikle üst solunum yolu enfeksiyonlarının yoğun olarak görüldüğü mevsim değişimlerinde (bahar ayları) görülme sıklığı da artar. Bu dönemde sık görülen Rotavirus enfeksiyonu, invajinasyon gelişimine neden olabilir.
En sık olarak ince bağırsakların kalın bağırsak ile birleştiği yerde (çekum) görülür. Olağan koşullarda, bağırsaklar eşgüdümlü bir şekilde kasılıp gevşeyerek hareket eder. İshal ya da ilaç kullanımı gibi bağırsak hareketlerinin artmasına neden olan durumlarda ise, bu hareket bozulabilir ve kasılan bağırsak hızlı hareket nedeniyle öndeki bağırsak içerisine girebilir. Eğer içeri giren bağırsak geri çıkamaz ve orada kalırsa, ortaya çıkan durum invajinasyondur. 1 yaş altında görülen invajinasyonun hemen tamamı ince ve kalın bağırsakların birleşim yerindedir (ileoçekal invajinasyon).
Bağırsak hareketlerinin artması dışında, bağırsak duvarında oluşan bazı sorunlar da invajinasyona yol açabilir. İnce bağırsağın son kısımlarında daha yoğun olan lenf dokusunun büyümesi, bağırsak duvarında polip ya da kanama olması, Meckel divertikülü ya da tümör gibi nedenler de invajinasyona yol açabilir.
İçiçe geçen bağırsaklarda bir süre sonra sıkışmaya bağlı olarak dolaşım bozulur. Zaman geçtikçe oluşan ödem sıkışıklığın daha da artmasına neden olur. Eğer zamanında girişim yapılmazsa, bağırsak duvarında kanlanmanın durması, dokunun canlılığını yitirmesi ile sonuçlanır. Bu durum bağırsak duvarında delinmeye (perforasyon) yol açabilir.
Bulgular nelerdir?
İnvajinasyonun ilk bulgusu kolik şeklinde karın ağrısıdır. Bebek ağrı geldiğinde bacaklarını karnına doğru çeker, ağlar ve daha sonra rahatlar ya da uykuya dalar. Bu tip ağrı invajinasyon için tipiktir. Bir süre sonra sıkışan bağırsak duvarında oluşan zedelenme kanamaya neden olur. Kan başta dışkıya karışmış, daha sonra da bağırsak salgısı olan müküs içinde bulaşık olarak dışarı çıkar. Bu görünüm çilek jölesine benzer. Bu da invajinasyon için tipik bir bulgudur.
Başlangıçta sadece yediklerini çıkaran bebek, bağırsakların tam olarak tıkanmasıyla koyu sarı-yeşil renkli olarak kusmaya başlar. Bu şekilde kusma bağırsak tıkanıklığının (intestinal obstrüksiyon) artık ciddi olduğunun bir göstergesidir. Eğer zamanında tanı konup girişim yapılmazsa, akut karın olarak tanımlanan tablo ortaya çıkar: Bebeğin karnı şişer, dokunulduğunda ağlamaya başlar ve karın duvarında kırmızıdan mora doğru renk değişikliği oluşur. Bu tablo acil cerrahi girişim gerektirir.
Tanı nasıl konur?
Fiziksel incelemede, genellikle göbeğin sağ tarafında dolgunluk şeklinde bir kitle ele gelir. Anüsten parmak yoluyla yapılan incelemede ise, karnın sağ alt tarafının boş olduğu ve parmağa müküslü kan bulaştığı saptanır.
İnvajinasyon tanısında en güvenilir tanı yöntemi ultrasonografidir. İçiçe geçen bağırsaklar, böbreğin ultrasonografik görünümüne benzediğinden, saptanan bulgu yalancı böbrek (pseudokidney) görünümü olarak adlandırılır. Bundan sonraki adım, ilaçlı kalın bağırsak filmi çekilmesidir. Bu yöntem ile hem tipik invajinasyon görünümü saptanır hem de görüntülemeyi sağlamak için verilen maddenin basınç etkisiyle, içiçe geçmiş olan bağırsaklar açılmaya çalışılır.
Tedavide ne yapılmalıdır?
Eğer bu uygulama ile tıkanıklık açılmamış ya da hastanın yakınmaları 24 saati geçmiş, karında sertlik ve duyarlık varsa, o zaman doğrudan cerrahi tedavi uygulanır. Cerrahi tedavide içiçe geçmiş bağırsaklar açılır ve bir süre beklenerek dolaşım kontrol edilir. Eğer dolanım bozukluğuna bağlı olarak dokular canlılığını yitirmişse (nekroz) ya da delinme (perforasyon) varsa, o zaman bağırsağın o kısmı çıkarılır.
Büyük çocuklarda saptanan invajinasyon farklı mıdır?
Küçük çocuklarda invajinasyon herhangi bir nedenle bağırsak hareketlerinin artması ya da ince bağırsakların son kısmında bulunan lenf dokusunun kalınlaşmasına bağlı olarak oluşur. İnvajinasyon bu yaşlarda hemen tüm hastalarda ince bağırsak ile kalın bağırsağın birleşim yerindedir. Daha büyük çocuklarda ise, bağırsak duvarında invajinasyona yol açan bir neden söz konusudur (polip, kanama, Meckel divertikülü, tümör..). İnvajinasyon sıklıkla ince bağırsaklarda saptanır. 3 yaş üzeri aynı zamanda lenfomanın da daha sık olarak görüldüğü yaş grubu olduğundan, bu olasılık nedeniyle hastalar doğrudan ameliyat edilmeli ve içiçiçe geçen bağırsak çıkarılmalıdır.
Sağlıklı günler dileklerimle.
Prof. Dr. İrfan Serdar ARDA
Çocuk Cerrahisi Uzmanı
driserdararda@gmail.com
http://driserdararda.com
https://www.facebook.com/ArdaCocukCerrahisiSayfasi
https://twitter.com/drserdararda
https://tr.linkedin.com/in/isarda
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder